Chuyện về gạo nếp Tú Lệ - loại gạo nếp ngon nhất nhì Việt Nam
- hieunmusername
- 15 thg 2
- 4 phút đọc
Đã cập nhật: 26 thg 2
Gạo nếp Tú Lệ còn gọi là nếp Tan Lả (tiếng Thái) - loại gạo nếp đặc sản của đồng bào dân tộc Thái sinh sống nơi lòng chảo Mường Lò, tỉnh Yên Bái - được xếp vào một trong những loại nếp ngon nhất Việt Nam. Mời các bạn cùng Gà chọi dế mèn khám phá thêm vế sản vật tuyệt vời này, xem lý do vì sao nó lại được công nhận như vậy nhé.
Tú Lệ là một xã thuộc huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Thung lũng Tú Lệ được vây quanh bởi ba ngọn núi: Khau Phạ, Khau Thán và Khau Song. Từ lâu, nơi đây đã nổi tiếng với một loại nếp có hạt to tròn, trắng trong với hương thơm đặc biệt.
Theo truyền thuyết xưa kể lại rằng, người Thái được một vị tiên cho một coóng thóc quý và dặn phải tìm được mảnh đất phù hợp thì thóc mới mọc và cho nhiều gạo dẻo thơm. Người Thái đi khắp vùng Tây Bắc, đến nơi nào thấy đất tốt cũng gieo trồng thử nhưng hạt thóc không nảy mầm.
Khi tới chân đèo Khau Phạ, họ xuống suối Mường Lùng uống nước, thấy dòng nước mát trong và ngọt lịm, đất trong thung lũng tươi tốt lạ lùng. Gieo hạt giống xuống thấy nảy mầm xanh tốt và cho gạo dẻo thơm. Thế là người Thái dừng lại, cất nhà dựng bản và trồng lúa nếp từ thuở ấy...
Nếp Tú Lệ dẻo thơm nổi tiếng do cánh đồng trồng lúa nếp được tưới bởi nguồn nước từ suối Ngòi Hút, Nậm Lung và các chi lưu Huổi Lại, Huổi Sán, Bản Mạ, Huổi Tông, Nậm Ban. Nguồn nước tưới đã cung cấp một lượng phù sa giàu dinh dưỡng, nhiệt độ của nguồn nước tưới mát cũng hơn so với nước bình thường.
Theo nghiên cứu khoa học, lúa được gieo trồng trên một nền đất hiếm tơi xốp, tầng phong hóa mỏng, dễ thấm nước và có nồng độ Kali cao. Cánh đồng lúa Tú Lệ lại nằm gọn giữa 3 ngọn núi cao nên ở đây có biên độ dao động nhiệt độ trong ngày lớn, thời gian đêm dài hơn ngày. Đây là yếu tố quan trọng làm tăng mạch tinh bột Aminotecpin, quyết định sự dẻo thơm của hạt gạo. Giống lúa Nếp Tú Lệ có thời gian sinh trưởng từ 145 - 150 ngày, được gieo cấy 01 vụ/năm, ít bị nhiễm sâu bệnh, số hạt/bông 115 - 135 hạt/bông, bông hữu hiệu/khóm 4 - 7 bông.
Gạo nếp Tú Lệ có hàm lượng tinh bột, đạm, protein và chất xơ cao, giúp bổ sung năng lượng tuyệt đối cho cơ thể. Ngoài ra, sản phẩm còn chứa hàm lượng rất cao chất chống oxy hóa anthocyanin - một chất có tiềm năng chống lại bệnh ung thư, tim mạch và nhiều bệnh khác.
Nếp Tú Lệ có một điểm đặc biệt là dùng để đồ xôi, lúc thưởng thức bạn sẽ ngay lập tức cảm nhận được hương vị ngọt thơm và dẻo, rời ra từng hạt chứ không dính kết với nhau như đa phần các loại nếp thông thường khác.
Ngoài thổi xôi, gạo nếp Tú Lệ dùng để làm cốm, gói bánh chưng, giã bánh dày, nấu chè hay chế biến các món bánh cũng đặc biệt thơm ngon. Rượu cần làm bằng nếp Tú Lệ thì ngon không thứ gì sánh nổi. Bên cạnh đó, được chế biến từ những hạt nếp dẻo thơm, cốm Tú Lệ từ lâu là món ăn truyền thống đặc sắc của người Thái. Tuy nhiên, trước nhu cầu của thị trường nhiều gia đình đã biết phát triển cốm trở thành sản phẩm hàng hóa. Nếp Tú Lệ khi chế biến thành cốm có hương vị ngọt ngào, thanh mát. Hạt cốm Tú Lệ mang một màu xanh đậm đặc biệt mà không loại cốm nào có thể lẫn được. Hầu hết các gia đình ở xã Tú Lệ đều làm cốm, nhưng điểm nổi tiếng nhất là ở bản Nà Lóng, cách thị trấn Mù Cang Chải khoảng 60 km.
Hiện có HTX Dịch vụ tổng hợp Tú Lệ liên kết với hơn 200 hộ sản xuất nếp Tú Lệ, quy mô trên 50 ha; toàn bộ diện tích sản xuất của người dân đã được chứng nhận theo tiêu chuẩn VietGAP năm 2020. Sản phẩm gạo nếp Tú Lệ của HTX được công nhận sản phẩm OCOP 4 sao năm 2020. Với giá bán 70.000 đồng/kg, hàng năm HTX tiêu thụ khoảng 70 tấn thóc cho các hộ liên kết. Thời gian tới, huyện Văn Chấn nói chung và xã Tú Lệ nói riêng sẽ tiếp tục tập trung xây dựng vùng nguyên liệu nông sản an toàn, ứng dụng công nghệ tiên tiến, sản xuất ra những sản phẩm chất lượng cao đáp ứng thị trường trong và ngoài nước, đảm bảo các sản phẩm khi đến tay người tiêu dùng là những sản phẩm sạch và an toàn. Và thật may mắn khi Gà chọi dế mèn có cơ hội cùng với đồng bào và chính quyền nơi đây giới thiệu sản vật này đến đông đảo người tiêu dùng. Hi vọng, các bạn sẽ có cơ hội trải nghiệm và cảm nhận về hương vị tuyệt vời của gạo nếp Tú Lệ.
Comments